Мақсаты:Педагогтарарасында жағымды психологиялық ахуал

қалыптастыра отырып шеберліктерін шыңдау.

Көрнекілігі:баяу әуені бар дискі, адамның көңіл – күйі бейнеленген

суреттер, 12 түрлі құбылыс бейнеленген сурет,

мұғалімдердің тапқырлықтарын анықтауға арналған

мәтіндер, тренинг ережесі, достық жібі, краска, қалам.

Кіріспе:

Ұлағатты ұстаз ең алдымен шәкірттеріне өнерді, білімді үйретуші. Ұстаз шәкіртке үйрететін нәрсесін өзі жан-жақты терең біледі және қалай үйретудің тәсілдері мен әдістерін жақсы меңгереді де шәкіртін білімге қызықтыра, ынтықтыра түсіндіріп, білімін дамытады. Ұстаз шәкірттіктің жан сұлулығын, тән сұлулығын зерделі зерттеп, оның танымдық асыл қасиеттерінің жақсара түсуін қадағалап, қамқорлық жасап отырады.

I. Сәлемдесу.

1.Бір-біріне күлімсірей қарап алақанның ішін және сыртын тигізіп амандасу.

2.Оң жақ, сол жақ тізелерін түйістіру арқылы сәлемдесу.

3.Оң жақ,сол жақ иықтарын тигізіп сәлемдесу.

4.Маңдайдайларын бір-біріне тигізіп сәлемдесу.

(Мұғалімдерге көрсетіледі, барлығы бір-бірімен көрсету бойынша сәлемдеседі.)

Сәлемдесу аяқталысымен мынадай сұрақтар қойылады.

• Сәлемдесу кезінде қандай әсерде болдыңыз?
• Сізге қандай әдіс ұнады?
• Осы әдістердің қайсысын өміріңізде пайдаланып көрдіңіз?

ІІ. Он екі түрлі құбылысты тап.Ойлау қабілетін дамыту. Өзіңізге ұнаған түспен боя.

Жауабы:ат, күн, көбелек, домбыра, тышқан, ұлу, 5 саусақ, үкі, торсық, аққу, тиын, гүл.

0 – 3 – ойлау қабілеті төмен деңгей

4 – 8 – ойлау қабілеті орта деңгей

9 – 12 – ойлау қабілеті жоғары деңгей

III. Көңіл күйің қандай?Мына суретте қандай адамның бейнесі бейнеленген көрсет.

Жауабы:парықсыз, қас кекшіл, қуаныш, қатты ашушаң, көңілсіздік, қымсынып қуану, өзін - өзі төмен сезіну, ашушаң, қатты қуаныш, терең ой, сенімсіздік, қайғыру.

0 – 3 – төмен деңгей

4 – 8 – орта деңгей

9 – 12 – жоғары деңгей

Кәсіби шеберлігін анықтайтын тест.

Сұрақтарға« иә »немесе« жоқ »деп жауап беріңіз.

1. Ерте тұрып жаңа күшпен жұмыс істегенді ұнатасыз ба?
2. Ұйқыны қандырып тұрған соң, жұмыс жасауды қалайсыз ба?
3. Көңілді, думанды кештерге жиі қатысқанды ұнатасыз ба?
4. Көпшіліктен тыс көңіліңізге жайлы жерде отырғанды ұнатасыз ба?
5. Қызметіңізді тез және нәтижелі орындауға асығасыз ба?
6. Қызметіңізге аса мән беріп, асықпай орындауға тырысасыз ба?
7. сын айтып, ұсыныс жасауға қабілетім бар деп санайсыз ба?
8. Өзіңізге сын айтылса мойындайсыз ба?
9. Педаогтың арнайы кәсіби киімі болуын қолдайсыз ба?
10. Педагогтың әсем жарасымды киімдерді жиі ауыстырып, киіп жүргенін қолдайсыз ба?

0 – 3 – төмен деңгей

4 – 6 – орта деңгей

7 – 10 – жоғары деңгей

V. Мұғалімдердің әртістік қабілетін дамыту.Ортаға 5 мұғалім шығып парақта жазылған тапсырманы орындайды. Ал қалған педагогтар тапсырманы табу керек.

1.Қабағы түйілген ашулы адам.

2.Қасқырдан қорыққан қоян.

3.Жылап тұрған адамды көрсету.

4.Жәй күліп тұрған адамды және қатты күліп тұрған адамды көрсету.

5.Өлең айтып тұрған адамның сезімін көрете білу.

Тренинг соңында өздерін кім қалай сезінгендерін айту.

VI. Топқа бөліну. Ойын.

1. «Арыс жағасында» әні.

2. «Ұстазым» әні.

Әндерді жәй ыңылдап айтып жүріп өз топтарындағы адамдарды тауып топ құру.

VII. Мұғалімдердің тапқырлықтарын анықтау. Жауаптарын табу түсіндіру.

1 – топқа. Шуағын төккен күн астында қол ұстасқан үш бала бейнеленген.

Жауабы: «Сыртқы түстері әр түрлі болғаны болмаса бұл балалардың жан дүниесі бірдей. Сондықтан да ұлағатты ұстаз оларға күн сәулесіндей, бірдей мөлшерде мейірім шуағын төгеді.»

2 – топқа. Түнгі аспан жымыңдаған жұлдыздар, жарығы сөнбеген бір үй бейнеленген.

Жауабы: «Түн. Айнала жым-жырт. Аспанда жымыңдаған жұлдыздар. Түгел ел ұйқыда, бірақ ояу бір кісі бар. Бұл – мұғалім. Ол қанша жыл ұстаз болғанмен, мектепте де, үйде де ертеңгі сабағына үлкен жауапкершілікпен дайындалып келеді…»

VIIІ. Достық тілегі.

Шаттық шеңберінде тұрып, мұғалімдер бір –біріне жіпті беріп тілек айтады.

ІХ. Қорытындылау.Психологтың қорытыныдылауы. «Ұстаздың биігі ойлана қарасаң, биіктей береді, үңіле қарасаң, тереңдей береді, қол созсаң қарсы алдыңда, айналсаң артыңда тұрғандай», – деген грек оқымыстысы Сократтың сөзіне мән бере қарасаңыз, ұстаз ұлағаты мен өнегесін, даналығы мен шапағатын сезінесіз деп бүгінгі тренингімізді аяқтап, келесі тренингімізде кездескенше дейміз.

Мектеп  педагог-психолог: М Әмірбек

Аты-жөні .................................................................    Күні .........

Он екі түрлі құбылысты тап. Ойлау қабілетің дамыту.Өзіңе ұнаған түспен боя.

Ы Алтынсарин атындағы жалпы орта мектеп

 Кәмелетке толмағандарды аутодеструктивті мінез-құлық бойынша «Тәуекел топтағы» оқушылар

«Тәуекел топтағы» оқушылар  – бұл педагогтар тарапынан ерекше көңіл бөлуді талап ететін санаттағы балалар тобы. Оларға әр түрлі өлшемдер (критерий) арқылы 4 топқа бөлінетін барлық оқушыларды жатқызуға болады

           Мектеп педагог-психолог: М Әмірбек

Ы Алтынсарин атыдағы жалпы орта мектеп      

Аты-жөні:  ----------------------------------------------------------------------------

             Мұғалімдерге арналған «Қарым-қатынас »сауалнамасы.

1.Мен үшін өзім жек көретін адамдармен достық қарым- қатынас жасаса салу қиын емес.(иә,жоқ)

2.Ешкіммен де ақырына дейін сыр ашысып сөйлесуге болмайды деп есептеймін. .(иә,жоқ)

3.Басқалардың әдеттеріне ыңғайлана салуға менің қабілетім жоқ сияқты. .(иә,жоқ)

4.Мен басқаларды әбден біліп алған соң ғана өз өмірімнің шындығын айтуға кірісемін. .(иә,жоқ)

5.Менен жақсы актер шығар еді деп  ойлаймын. .(иә,жоқ)

6.Кейде маған басқалар менің қайғырып қапалануыма өзім сезінгеннен басқаша ойлайтын сияқты көрінеді. .(иә,жоқ)

7.Мен әр түрлі адамдармен қарым-қатынас жасаған кезімде оларға сенер-сенбесіме қарай,өзімді әр түрлі жағдайда ұстаймын.

8.Кейде маған ішімде өз ойымды айтар кезде бақылаушы бақылап тұрғандай болады. .(иә,жоқ)

9.Өз шаруамда және басқа адамдармен қарым-қатынасымда өзімді барынша жақсы етіп көрсетуге тырысып бағамын. .(иә,жоқ)

10.Мен барлық кезде басқалар білетіндей жағдайда бола бермеймін. .(иә,жоқ)

11.Көпшілік бар отырыстарда көзге түсуге тырыспаймын. .(иә,жоқ).

Мектеп  педагог-психолог:  М Әмірбек

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

                      Ы Алтынсарин атыдағы жалпы орта мектеп      

  Аты-жөні:  ----------------------------------------------------------------------------

             Мұғалімдерге арналған «Қарым-қатынас »сауалнамасы.

1.Мен үшін өзім жек көретін адамдармен достық қарым- қатынас жасаса салу қиын емес.(иә,жоқ)

2.Ешкіммен де ақырына дейін сыр ашысып сөйлесуге болмайды деп есептеймін. .(иә,жоқ)

3.Басқалардың әдеттеріне ыңғайлана салуға менің қабілетім жоқ сияқты. .(иә,жоқ)

4.Мен басқаларды әбден біліп алған соң ғана өз өмірімнің шындығын айтуға кірісемін. (иә,жоқ)

5.Менен жақсы актер шығар еді деп  ойлаймын. .(иә,жоқ)

6.Кейде маған басқалар менің қайғырып қапалануыма өзім сезінгеннен басқаша ойлайтын сияқты көрінеді. .(иә,жоқ)

7.Мен әр түрлі адамдармен қарым-қатынас жасаған кезімде оларға сенер-сенбесіме қарай,өзімді әр түрлі жағдайда ұстаймын.

8.Кейде маған ішімде өз ойымды айтар кезде бақылаушы бақылап тұрғандай болады. .(иә,жоқ)

9.Өз шаруамда және басқа адамдармен қарым-қатынасымда өзімді барынша жақсы етіп көрсетуге тырысып бағамын. .(иә,жоқ)

10.Мен барлық кезде басқалар білетіндей жағдайда бола бермеймін. .(иә,жоқ)

11.Көпшілік бар отырыстарда көзге түсуге тырыспаймын. (иә,жоқ).

Мектеп  педагог-психолог:     М Әмірбек

                      Ы Алтынсарин атыдағы жалпы орта мектеп      

  Аты-жөні:  ----------------------------------------------------------------------------

             Мұғалімдерге арналған «Қарым-қатынас »сауалнамасы.

1.Мен үшін өзім жек көретін адамдармен достық қарым- қатынас жасаса салу қиын емес.(иә,жоқ)

2.Ешкіммен де ақырына дейін сыр ашысып сөйлесуге болмайды деп есептеймін. .(иә,жоқ)

3.Басқалардың әдеттеріне ыңғайлана салуға менің қабілетім жоқ сияқты. .(иә,жоқ)

4.Мен басқаларды әбден біліп алған соң ғана өз өмірімнің шындығын айтуға кірісемін. (иә,жоқ)

5.Менен жақсы актер шығар еді деп  ойлаймын. .(иә,жоқ)

6.Кейде маған басқалар менің қайғырып қапалануыма өзім сезінгеннен басқаша ойлайтын сияқты көрінеді. .(иә,жоқ)

7.Мен әр түрлі адамдармен қарым-қатынас жасаған кезімде оларға сенер-сенбесіме қарай,өзімді әр түрлі жағдайда ұстаймын.

8.Кейде маған ішімде өз ойымды айтар кезде бақылаушы бақылап тұрғандай болады. .(иә,жоқ)

9.Өз шаруамда және басқа адамдармен қарым-қатынасымда өзімді барынша жақсы етіп көрсетуге тырысып бағамын. .(иә,жоқ)

10.Мен барлық кезде басқалар білетіндей жағдайда бола бермеймін. .(иә,жоқ)

11.Көпшілік бар отырыстарда көзге түсуге тырыспаймын. (иә,жоқ).

Жауабы: Егер 18-22 балл жинасаңыз

Онда сіз өз-өзіңізді бақылай алатын,ұстамды екенсіз.Барлық кезде жағдайды бақылауда ұстап,сөйлесіп тұрған кісіні жақсы біліп,кез-келген рөлге оп-оңай ене аласыз.Шектен шықпай,сыпайы қатынас орната,жағдайды бақылауда ұстап жүрсіз.Бұл-жақсы қасиет.Осы бағыттан танбаңыз. 

12-17 балл.

Әдетте сіз өзгелермен қарым-қатынас кезінде өзіңізді бақылауда ұстай аласыз.Алайда сіз өсек айтқанды да жек көрмейді екенсіз.Сонымен  сұхбаттасу кезінде басқаның дауыс көтеруіне төзбей кететін көрінесіз.Сәл ұстамдырақ болсаңыз,сонда басқаға сыр алдырмайсыз.Өзгенің түйеден түскендей сөздерін байқамағандай бола салыңыз,ұстамдылық танытсаңыз,өзіңізге пайдалырақ болмақ.Осыны ескере жүріңіз.

1-11 балл.Сіз жиі-жиі сезіміңізге беріліп,ашумен бар шыныңызды айтып салады екенсіз.Кейбіреулер сізді басқаның пікірімен санаспайды деп ойлайды,деседе ,сіз ондай адам емессіз.Сіз көп жағдайда өз сөзіңізге бақылау орнатып,аңдап сөйлеңіз, «ауырмайсыз».Сәл ғана ұстамдылық-сіздің беделіңізді көтермек,ал бұл басқалрдың алдында сізді жақсы адам етіп көрсетеді ғой.Осыны ескерсеңіз,бәрі де жақсы болады.Жолыңыз болсын!Өмірде сәттілік тілеймін.

 Ы Алтынсарин атыдағы жалпы орта мектеп      

    Мұғалімдерге арналған «Қарым-қатынас»

             сауалнамасы.

            Мектеп педагог-психолог:  М Әмірбек

Тәлімгер:- Ж Жандарбекова

Кеш барысында қонақтарымызға қояр сұрақтарыңыз болса , дайындап отырарсыздар. 
 Мектеп  ДТІЖО - Н Оразгелді
 Қазіргі заман қыз бала тәрбиесіне ерекше мән беруді қажет етеді. Себебі, қыз баланы тәрбиелеу деген сөз-ұлтты тәрбиелеу деген сөз. Әр елдің өміріндегі шешуші кілт қыздарға берілетін тәлім-тәрбие арқылы өлшенеді. 
 Біздің халқымызда «Қыз» деген сөзді әдеміліктің, әдептіліктің, жан-жақты сұлулықтың символы ретінде қолданады. 
 Бесігінде жақсы тәрбие алған,үлгі-өнеге көрген қыз бала болашақта да сол әдебін сақтамақ. Ұлы ғұлама Бауыржан Момышұлының келіні Зейнеп Ахметова «Қыз баланың мына өмірдегі міндет-парызының жүгі ауыр,әрі ардақты. Ол-адамзат ұрпағын өмірге әкелетін болашақ ана,үй ұстап,жар күтетін адал жар,ата-ене сыйлап,иілетін қамқор келін. Ол осыны қаласын қаламастан, бұл-өмір заңы»-деген. Назарымызды интерактивті тақтаға аударайық. Видеоролик 
 Сол әдепті,инабатты,адамгершілігі мол,сыпайы қыздарды тәрбиелеу-бүгінгі мектептің,қоғамның және ата-ананың негізгі міндеті екенін естен шығармағанымыз жөн. Ендеше,қыз бала тәрбиесі жөнінде құрметті ата-ана сіздің ойыңызды, пікіріңізді білсек. Сөз ата – анаға Р Бекмұратова. 
 Тәлімгер:- Ж Жандарбекова. Тәңірінен болғанымен таңғы асы 
 Аналардан бастау алар ар басы,-дей келе бүгінде асыл ана, аяулы әже атанып отырған сүйікті апайымыз К Алтынбекова апай қыз баланың тәлімі мен тәрбиесі жөніндегі әңгімемізге өз ойыңызды қосаңыз. Сіздердің кездеріңізде қыздардың тәрбиесі қандай еді? Қазіргі қазақ қыздарының тәлім тәрбиесіне көңіліңіз толама? 
 Қыздар кеңесінің төреайымы -  Ж Асылханова. Біз қыз балармен жыныстық тақырыпта сөйлесуге олардың сұрақтарына жауап беруге ыңғайсызданамыз, өйткені біз оларды әлі кішкентай ғой деп санаймыз, алайда қазіргі ақпараттық заманда балаларымыз тез есеюде. Тіпті кейде олардың сөздеріне, әркеттеріне қарап кейбір мәселелерді үлкендерден кем білмей ме деп қаласың.Ақпараттар ағымының қарқыны соншалық, балаларымызға қажетті қажетсіз ақпараттарды екшеу мүмкін емес.Қыз бала тәрбиесі қай кезде де назардан тыс қалып көрген жоқ. Бірақ, бүгінгідей қоғамның аласапыран кезеңде де қыз балаларды жан-жақты тәрбиелеу, уақыт күттірмейтін мәселе. 
 Мектеп медбикеге М Розметова 

1. Ерте жүктілік деген не? 
  2.Ерте жүктілік немен қауіпті? 
  3.Ерте жүктіліктен қалай сақтануға болады? 
  4.Не себепті ерте жүкті болып жатыр? 
   5.Жасөспірім қыз алғаш рет гинекологқа қай жастан барып қаралуы қажет? 
 
 Мектеп психологы: Г Момбекова.Қалай десекте жас ұрпаққа жыныстық тәрбие беру мәселесі әлі де нақты шешімін таппай отыр.Қоғамымыздың орыс тілі өкілдері «Бұл дұрыс,жастар ерте бастан мұндай іске барады , мұны біледі екен, онда қорғансын» деген шешімге де келген.Бірақ қазақ қоғамына бұл қаншалықты керек.Апа-әжелеріміз , әпкелеріміз жыныстық тәрбие дегенді естімей –ақ адал, пәк қалпын сақтаған еді .Бәлкім мұндағы мәселе тәрбие де емес, дұрыс тыйым салуда болар. Қалай ойлайсыз? 
 
 

 Енді өз қыздарымыздың айтар сөзін тыңдасақ. 
 1. «Қыздың жолы жіңішке» 9 а 
 2. «Қызға қырық үйден тыю» 9 ә 
 3. «Қыз-ұлт мақтанышы...» 10а 
 4. «Орта түзер ойыңды, ойың түзер- бойыңды» 10 ә
 
 Қорытынды сөздер: қонақтардың түйінді ойын білейік 
 Ән: «Қызғанамын» Қыдырбай Нұрханат
 Мектеп педагог-психолог: М Әмірбек    «Қыз» – ең қасиетті сөз. Қасиетті болатыны, бүкіл адамзат қыздан тарайды: қыз келін болады, келін анаға айналады, ал ана әже деген зор дәрежеге жетеді. Осы үшеуі арқылы ұрпақ өсіріп,ұлт қатарын көбейтеді. Ұлттың бойындағы бар жақсы қасиеттерді-тілін, дінін, әдет ғұрпын, салт санасын,дәстүрін немересіне, немересінен шөбересіне жеткізуші, дамытушы әрине, әйел-ана. Тіліміздің өзін ана тілі деп атауы-аналарға көп жүк артады. Ана-барлық өмірдің бастауы.Сондықтан ертеңгі ана, бүгінгі қыздарымызды тәрбиелеу ананың және біршама қауымның міндеті. 
 Қыздар! Өздеріңді алақанға салып әлпештеп отырған осынау бір елімізге адал перзент,асыл азамат боламын десеңдер, еңбекшіл болыңдар! Тәуелсіз еліміздің ертеңгі тұтқасы – сендерсіңдер!  

Оқушының аты-жөні:  ................................................................... 

Сыныбы: .................................         күні: ............

Өзіңді сұлумын деп есептейсің бе? (қыздар үшін)

Мектеп педагог-психолог: Мейрам Әмірбек

Өзіңді сұлумын деп есептейсің бе? (қыздар үшін)
 1. Айнаға қарағанда қандай сезімде боласың?

А) Қуанамын, менің көңіл күйім көтеріледі – 3 балл

Ә) Айнаға тек бетіме крем жағып, шаш тарау үшін ғана қараймын – 0 балл

Б) Бет-әлпетім өзіме ұнаса, ұзақ қараймын, ал ұнамаса, мүлдем қарамаймын – 2 балл

В) Айнаға қараған сайын әдемі екенімді көргім келеді, алайда олай емес – 1 балл

2. Отбасында ең сүйікті адаммын деп ойлайсың ба?

А) Бұл атаққа басқа аға, әпкелерім ие болды – 2 балл

Ә) Жоқ отбасымда әпке, ағаларым көп, сондықтан ең сүйіктісі болмадым – 0 балл

Б) Иә, қазірдің өзінде ата-анам, әже-атам, туыстарым еркелетеді – 3 балл

В) Жоқ, болған емеспін, себебі үйдің үлкені болдым – 1 балл

3. Өзіңнің тартымды екеніңді жиі айтатын кім?

А) Ешкім, өмірімде ешкім айтқан жоқ – 1 балл

Ә) Жақын туыстарым, достарым – 0 балл

Б) Барлығы, мен ондай сөзді екінің бірінен естимін – 3 балл

В) Мен тартымды екенімді құрбыларымнан жиі естимін – 2 балл

4. Сенің ойыңша көрікті адам өмірінде қандай жетістіктерге жетеді?

А) Бақытқа – 1 балл

Ә) Сенімділік пен тәуелсіздікке – 2 балл

Б) Материалдық тұрғыдан толық қамтамасыз етіледі – 3 балл

В) Жақсы келбет адамға ештеңе бермейді. Адам жетістікке тек өзінің еңбекқорлығымен, өнерімен қол жеткізеді – 0 балл

5. Сен сымбатты ұлды немесе қызды көрген кезде не істейсің?

А) Ұлдарға бірден ғашық боламын, ал қыздарға қызғанышпен қараймын – 1 балл

Ә) Олар маған мүлдем қызық емес – 0 балл

Б) Көрікті адамдармен бірден тіл табысып, дос боламын – 3 балл

В) Әдемі қыздарға қарап өзіммен салыстырамын, ұлдарға тесіле қараймын – 2 балл

6. Адам бойындағы қай қасиетті көбірек бағалайсың?

А) Тартымдылық – 3 балл

Ә) Әсемділік – 1 балл

Б) Өзіңді көрікті санамау, сенімсіздік – 0 балл

В) Өзіңе деген сенімділік – 2 балл

7. Басқалар сенің «киіміңе қарап бағалап, ақылыңа қарап, шығарып салады» деген пікірге көзқарасың қандай?

А) Толық келісемін – 1 балл

Ә) Өмірде дәл солай бола бермейді, кейде бәрі, керісінше – 2 балл

Б) Ақылыңа қарап таниды – 0 балл

В) Менің ойымша, тек сыртқы келбет маңызды – 3 балл

8. Сенің ойыңша қыз бала өзін қалай күту керек?

А) Көрікті болса да, күтініп жүрген абзал – 2 балл

Ә) Қыз өзінің сұлулығын мақтан тұтуы керек, кемшіліктерімен күресуі тиіс – 3 балл

Б) Ішкі жан дүниесін бағалауы тиіс – 0 балл

В) Егер қызға көзтартарлық сұлулық берілсе, онда соған лайық болу керек – 1 балл

9. Өзіңді қалай бағалайсың?

А) Үздік бағамен – 3 балл

Ә) Нашар – 1 балл

Б) Орташа – 2 балл

В) Қанағаттандырарлық – 0 балл

10. Өзіңнің сымбатыңды 10 балдық көрсеткіш бойынша қалай бағалар едің?

А) 10! – 3 балл

Ә) 7-8 аралығында – 2 балл

Б) Мойындамаймын – 0 балл

В) Күн сайын өзгеріп тұрады, білмеймін – 1 балл

Нәтижесі:

0 балл. Сен – тәуелсіз адамсың, өмірде алға қойған мақсаттарыңа қол жеткізе аласың. Ұсақ-түйектерге назар аудармайсың, себебі оған уақытың да жоқ. Бұл тесті сен тек уақыт өткізу үшін жасадың. Саған өзіне сенімсіз адамдар қызғанышпен қарауы мүмкін. Кейде айналадағы адамдарға ішкі сырыңды айтып, ашылғың келеді. Өзіңнің әрбір қимылыңды аңдап басасың, ұяласың. Бір-екі күн өзіңді еркін сезініп жүргенің дұрыс болар.

0-10 балл. Сен өзіңді ең сұлу сезінгің келеді. Бірақ, өзің осыған талаптанып, әрекет етпейсің. Керісінше, өзіңді көпшілік арасында қолайсыз сезініп, берекең қашады. Алайда барлығы сен ойлағандай емес. Өзіңе, өз қалауыңа көп шектеу қоясың. Сондықтан, сәтсіздіктерге ұшырайсың. Өз бойыңнан, жүріс-тұрысыңнан, тіпті киген киіміңнен де кемшілік табуға тырысасың. Сенің ойыңша адамдар екі топқа бөлінеді: сұлулар және ұсқынсыздар. Ең алдымен, өзіңе деген көзқарасыңды өзгертуге тырыс, өзіңді бағалай біл.

11-20 балл. Иә, сен өзіңнің сымбатты да, көрікті екеніңді білесің. Адамдар арасында өзіңді еркін сезінесің. Саған деген сезімдерін білдіретін адамдар да аз емес. Бірақ, сонда да саған бірдеңе жетіспейтіндей көрінеді. Кейде өзіңе сенімсіздік танытып, жүрегіңде белгісіз бір үрей пайда болады. Мұндай ойлар сені сары уайымға салады. Қорқыныштың себебін анықтағаның дұрыс. Сыртқы келбетің жайында алаңдама, тартымды және сұлусың.

21-30 балл. Сен сұлу екеніңді білесің, осыған орай сенде өзімшілдік басым. Ол жайында қапаланбайсың. Өзіңе сенімдісің. Алайда сенің айналаңдағы адамдар сұлулығыңа бола белгілі бір мүдделеріне пайдалану мақсатында дос болуы әбден мүмкін. Кінәні іздеп, ренжудің еш қажеті жоқ. Кішіпейілділік таныт.

                Ы Алтынсарин атындағы жалпы орта мектеп

Оқушының аты-жөні: ............................................................... күні ...... сыныбы:...

Оқушылардың оқытуға және оқуға деген көзғарастарын анықтауға арналған сауалнама (Қыз балаға арналған)

Мектеп педагог-психолог: Мейрам Әмірбек

Оқушылардың оқытуға және оқуға деген көзғарастарын анықтауға арналған сауалнама

1.Мектепте оқу саған ...

Ұнайды

Ұнамайды

Ойланбадым

Кейде

2. Сабақта мұғалімнің саған көңіл аударғаны...

3. Мұғалімнің саған сенім білдіргені...

4.Саған сенімсіздікпен қарағаны...

5.Тапсырманы жүктегені ...

6. Басқаларға көбірек көңіл аударғаны...

7.Жаттығуларды достарыңмен бірге орындау...

8. Достарыңның кеңесін тыңдау...

9. Өз пікіріңмен бөлісү...

10.Сенде туындаған проблеманы достарыңның білгені...

11.Достарыңмен шешімін бірге іздестіру...

12.Сыныптастарыңмен достық қарым – қатынас...

13.Тақырып бойынша ақпаратты достарың мен бірлесе отырып ізденү...

14.Мұғалімнің сені еңбегің үшін марапаттауы...

15.Ата-анаңның сенің жеңіске жеткеніңді білгені...

Оқушыларға арналған сауалнама. Сынып жетекші үшін

Сынып жетекші оқушылардың жағдайатын білу мақсатында сауалнама жүргузу қажет. Сауалнама арқылы оқушылардың "ішкі үәжін" анықтау өте маңызды. Баланың өміріне қоршаған ортасы тікелей әсер етеді. Оның эмоциялық және психикалық жағдайы, өмірге деген көзғарасы,  "сыртқы" және "әшкі үәжінің" қалыптасуы сабақ барысында тікелей қарым қатынаста болатын мұғалімге байланысты. Сабақ барысында оқушыны бақылау арқылы - оны мазалайтын жағдайларды анықтап, өзіне деген сенімдікті қалыптастыруға, алдына мақсат қою және оған жетуге мүмкіндігі бар екендігіне көз жеткізу - ұстаздың ұстанымы осы болу керек

Мінезді анықтауға арналған 5 минуттық тест Өз мінезіңізді жаңа қырынан білгіңіз келеді ме? Мына кішігірім тесттен өтіп көріңіз.  Саусақтарыңызды айқастырып ұстыңыз. Жоғарыда қай қолдың саусағы қалғанына назар аударыңыз. Нәтижелерін қағазға жазып отырыңыз. Егер жоғарыда оң қолдың саусағы болса, қағазға "2", сол қолдың саусағы болса, "1" деп жазыңыз.  Жалған нысананы көздеңіз. Көздегенде қай көзіңіз ашық қалды? Сол болса "1", оң болса "2" санын жазыңыз. Қолыңызды кеудеңізде айқастырыңыз. Қай қол үстінде қалды? Сол болса "1", оң болса "2" санын жазыңыз.  Шапалақтаңыз... Жоғарыда қай қол қалды? Сол болса "1", оң болса "2" деп жазыңыз. Енді нәтижелерді қортындылайық. «2222» - (толық оңқай). Сіз мінезіңіз тұрақты, сабырлы адамсыз, артық ұрыстар мен бос әңгімелерді ұнатпайсыз. «2221» Сіздің басты кемшілігіңіз - батылсыздық. «2212» Сіз оңай тіл табыса алатын, көңілді жансыз. «2111» Сіздің мінезіңіз тұрақты емес, көңіліңіз құбылмалы. Бірақ істеріңізді біреуге тапсырмайсыз, өз шаруаларыңызды өзіңіз тындырғанды жөн санайсыз.  «2211» Сіздей адам жиі кездесе бермейді. Ақкөңіл, мейірімді бола тұрып, басқалармен оңай тілдесе аласыз, мінезіңіз өте жұмсақ. «2122» Сіздің ойлау қабілетіңіз рационалды, аналитикалық. Басқаларға күдікпен қарайсыз, сол себепті бойыңыздан суықтық байқалады. «2121» Ең сирек кездесетін мінез түрі. Сіз қорғансыз, басқалардың ойына тәуелдісіз.  «1112» Эмоционалды, көңілді, батыл жансыз.  «1222» Көңіліңіз күніне сан рет өзгереді.  Өмірлік сұрақтарды шешуге жиі батылыңыз жетпей жатады. Алайда басқалармен қарым-қатынасыңыз әр уақыт жақсы болады. «1221» Эмоционалдық, жігерсіздік тән. Басқаларға сөзсіз сену қасиетіңіз бар. «1122» Сіз көңілді, қонақжай адамсыз. Бірақ кейбір сәттері тым қарапайым, сенгіш боласыз. Өзіңіздің істеріңізді сынға салғанды ұнатасыз.  «1121» Сіз адамдарға тым сенесіз, мінезіңіз жұмсақ. Өнерге жақын болуыңыз мүмкін. «1111» - (толық солақай). Сіз өнерлі, кретивті адамсыз. Үйреншікті стереотиптер сіз үшін емес. Индивидуалистсіз, кейде тіпті эгоистсіз.  «1212»  Мақсатыңызға жетпей қоймайтын батыл жансыз. «1211» Сіз басқалардан оқшауланған өмір қалайсыз. Басқалармен тіл табысып, достасу - сіз үшін қиын мәселе. Алайда рухыңыз мықты, қойған мақсаттарыңызға қалайда жететін адамсыз.  «2112» Мінезіңіз жайлы, жаңа достарды оңайлықпен табасыз. Қызығушылықтарыңызды жиі ауыстырасыз. Жаңашылдықтан қорықпайсыз. Сіздікі қандай болды? Дайындаған: Сания Аринова
 
 Толығырақ:https://massaget.kz/kyizdarga/psihologiya/5683/
 Материалды көшіріп басқанда Massaget.kz сайтына гиперсілтеме міндетті түрде қойылуы тиіс. Авторлық құқықты сақтаңыз

“Қыз бала - ұлттың ұяты, халықтың шырайы”
 
 Бала тәрбиесi – игiлiктi iс. Берерi де, сұрауы да, жемiсi де мол тәрбие саласының ең өзектiсi.Халықта «Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған. Сондықтан баланың бойына жастайынан ізгілік, мейірімділік, яғни адамгершілік құнды қасиеттерді сіңіріп, өз-өзіне сенімділікке тәрбиелеуде отбасы мен педагогтар шешуші роль атқаратыны белгілі.
 Бүгінгі ұл – ертеңгі әке, ол әкеге қарап өседі.Бүгінгі қыз –ертеңгі ана,ол шешеге қарап өсіп, бой түзейді. Балаға білім,тәрбие беруде басты тұлға ұстаз болса, оны жалғастырушы, демеуші – ата –ана және қоғам.
 Мектеп өмірі, оқушы тұлғасын әлеуметтендіру проблемасы әріптестік педагогиканы талап етеді. Және мектеп пен ата-ана, қоғам бірлескен кезде ғана тәрбие үрдісі өз жемісін нәтижелі бере бастайды.
 Ынтымақ бар жерде тәрбие де бар. Ынтымақ бар жерде береке, бірлік те бар. Қоғамдық тәрбие жанұядан басталады. Ал сол жастар «рухани» байлықпен қалаптасады. Қандай бағытпен жүреді, қандай ізгі істер жасайды, қандай қоғам келешекті қалыптастырады? Ол жалғыз мектеп проблемасы болмауы керек. Оған ата-аналар да, қоғамның әрбір мүшесі де бірігіп атсалысуы қажет.
 «Бала - басты байлығымыз
 Ертеңгі ана, бүгінгі қыздарымызды тәрбиелеу ананың және барша қауымның міндеті. Халқымыз «Қызға қырық үйден тыю, қала берсе қара күңнен тыю» деген мақалға қаншама философиялық ой сыйғызған. Яғни қыз бала тәрбиесіне тек қана анасы ғана жауапты емес, бүкіл ауыл, ру жауапты болып отыр. Қыз баланы құрметтеу, олардың алдында дөрекі сөйлемей, ізетті болу - халқымыздың игі дәстүрлерінің бірі.
 Ал, қазіргі заманда бала тәрбиесіне тек қана ана емес, радио мен теледидар, газет-журнал, кітаптар мен кинолар, барлар мен дискотекалар жан-жақты әсер етіп, оны тәрбиелеуде. Бұл тәрбиенің жағымды жақтары да, жағымсыз жақтары да толып жатыр. Ата-аналары күн ұзақ жұмыста, бала тәрбиесіне бөлінетін уақыт күннен-күнге азайып барады. Сондықтан қыздарымыз өзімен-өзі қалып бара жатқан жайы бар.
 
 Мектеп жасындағы қыз балалар тәрбиесін негізінен үш кезеңге бөлуге болады. Бастауыш сыныптар кезеңіндегі тәрбиенің мақсаты тазалыққа, ұқыптылыққа, жинақылыққа үйрете отырып, баланың көп білуге құштарлығын арттыру, кітап оқу мәдениетін дамыту.
 Бесінші-сегізінші сыныптар арасында алғашқы кезеңдегі тәрбие түрлері ары қарай дамытыла түседі. Бұл тұста, жас ерекшелігіне қарай, қыз бала анасынан ешнәрсе бүкпейді. Қит еткен нәрсенің бәрін айтып келеді. Сол шыншылдығы мен ашықтығын пайдаланып, қыз баланың келешегіне ең керекті нәзіктік, ілтипаттылық, үлкенді сыйлау, кішіге қамқор болу, тұрақтылық сияқты мінездерді қалыптастыру-басты борыш. Сонда бұл сипаттар келешекте жарасымды жар, аяулы ана, қоғамымыздың белсенді мүшесі болатын қыз баланың бойынан әрқашан нұр болып
 төгіледі.Үшінші кезең тоғызыншы-он бірінші сыныптарды қамтиды. Бұл аралықтағы тәрбие алдыңғы кезеңдермен тығыз байланысты. Адамға деген мейірім бала кезден, ең жақын адамын сүюден басталады. Сондықтан әрбір қыз балаға ата-анасын, туыстарын, ұстазын сыйлап, қадірлей білуді үйретсе, болашақта одан елін, жерін, халқын сүйетін, өз шаңырағын ардақтайтын, балаларын жанындай жақсы көретін қамқор ана, қайратты жан, нәзік ару шығары сөзсіз.

Бекітемін
 Мектеп директоры
 ______________
 Б Байтұрсын
  2014 – 2015 оқу жылына арналған жылдық жұмыс жоспары
 № Мерзімі Жұмыстың мазмұны Жауапты
 
 1
 Қыркүйек
 Мектепте «Тоғжан» қыздар клубының жылдық жұмыс жоспарын таныстыру, бекіттіру.
 Клуб жетекшісі
 
 2
 Қыркүйек
 Мектептегі 1 -11 сыныптар арасында қыздар тізімін алу, жан - жақты талдау жасау
 Клуб жетекшісі, сынып жетекшілер
 
 3
 Қыркүйек
 Мектепішілік қыздар жиналысын өткізу, бойжеткен ережелерімен таныстыру Клуб жетекшісі
 Мүшелері
 
 4
 Қазан
 «Бүгінгі бойжеткен, ертеңгі ...» тақырыбында баяндама
 Клуб жетекшісі
 Мүшелері
 
 5
 Қараша
 «Біле жүріңіз» қыздарға кеңес
 Медбике
 
 6
 Желтоқсан
 «Ажарлы, сұлу, ғажап тым қыздары қандай қазақтың» дөңгелек үстел
 Клуб жетекшісі
 Мүшелері
 
 7
 Қаңтар
 «Әдептен озбайық» тренинг
 Психолог
 
 8
 Ақпан
 «Озар елдің қызы мінезді келеді» пікірталас
 Клуб жетекшісі мүшелері
 
 9
 Наурыз
 «Қыз еркем – анасымен көркем» сайыс
 Клуб жетекшісі
 мүшелері
 
 10
 Сәуір
 Қызға 40 үйден тыйым (нәзік жандыларға арналған пост)
 Клуб жетекшісі
 Мүшелері
 
 11
 Мамыр
 Қоғамдық орындарда қыздар өздерін қалай ұстағандары жөн? Қыздарға кеңес
 Клуб жетекшісі мүшелері
 
 12
 Мамыр
 «Тоғжан» қыздар клубының жылдық қорытынды отырысы
 
 
 
 

Қыздарға кеңес
 Кей қыздар сән қуамыз деп, түрлі бояуларды баттастырып, өзінің кімге айналғанын білмей де қалады. Олар баттасқан бояу жаққанда өздерін әдеміміз деп ойлайды, ал шындығында олар сорақы көрініп, айналасындағылардың зәресін ұшырып, жиркенішін тудырады. Сен табиғи, шынайы, жылы жүзді болуың керек. Сонда ғана жұртты өзіңе тарта аласың.Тартымды бол.Бұл дегеніміз қуыс кеуде болма деген сөз. Барлық қымбат пен жақсыны үстіне кигенімен, ол қыздың ішкі өресі болмаса, онымен не туралы сөйлесуді білмесең, он жерден үлде мен бүлдеге оранып тұрса да мұндай қыздар тез жалықтырады.Көбірек оқы, танымдық теле бағдарламалар мен фильмдер көр, мұражай, театрлар мен көрмелерге жиірек барып, өзіңнің көкжиегіңді кеңейт, спортпен айналыс. Сонда ғана сен көп адамға тартымды көрінесің. Ең бастысы сырт келбетің емес, ішкі рухани байлығың екенін естен шығарма. «Нәзіктік» түсінігін баяндаудың қажеті жоқ, алайда осы кезде де кейбір сәттерді ескеру қажет. Нәзіктік ол тек сыртқы физикалық пішіні ғана емес, ол әдемі, дұрыс мүсін, мәнді жүріс. Грациялық – бұл алдымен қозғалуды қадағалау. Артық, сонымен қатар дөрекі қозғалыстар, не жұлқынып сөйлеу де әдемі емес.Қатты дауыс шығарып сөйлесу, күлу, әсіресе, қоғамдық орындарда көргенсіздік болып табылады.Дұрыс киім кию аса орынды болып табылады. Бұл кезде таным болуы тиіс, осы танымды тәрбиелей білу қажет.
 Қазіргі уақытта артымызда өсіп келе жатқан сіңлілеріміздің өзі есепшіл, өркөкірек, сезімге сенбей «ақшаға» ғана сенетіндер қатары көбеюде.Тәрбиені ата-анасына емес, теледидар, компьютерден алып келе жатқан жастар буыны қалыптасып келеді. Кейбір ата-ананың баласымен араласуға да уақыты жоқ. Осыдан барып бала әке-шешесінен суып, оларға деген сыйластықтан мүлдем қалады. Қазір, жасыратын не бар, бұрын дәстүрімізде болмаған сүреңсіз жағдайлар бой көрсетуде.
 
 
 

Оқушының аты-жөні:   ......................................................................  сыныбы:      күні:

Сауалнамалар (қыз балаларға)
 1. Қыз балалардың бойында қандай қасиеттер болуы мүмкін?
 ___________________________________________________________
 2. Өзіңді ұстау ережелерін білесің бе? (қонақта, театрда, сабақта, спорт залда, асханада)
 ___________________________________________________________
 3. Сен киіну мәдениетіне мән бересің бе?
 ____________________________________________________________
 4. Инабаттылық, әдемілік, әсемдік туралы қандай көркем шығармаларды білесің?
 ___________________________________________________________
 5.Қыздарға байланысты қандай тыйым сөздерді білесің?
 ____________________________________________________________
 6. Қазіргі замандағы қыздар тәрбиесінің ақсап бара жатыр дегеніне келісесің бе? ___________________________________________________________
 
 

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Оқушының аты-жөні:   ......................................................................  сыныбы:      күні:

Сауалнамалар (қыз балаларға)
 1. Қыз балалардың бойында қандай қасиеттер болуы мүмкін?
 ___________________________________________________________
 2. Өзіңді ұстау ережелерін білесің бе? (қонақта, театрда, сабақта, спорт залда, асханада)
 ___________________________________________________________
 3. Сен киіну мәдениетіне мән бересің бе?
 ____________________________________________________________
 4. Инабаттылық, әдемілік, әсемдік туралы қандай көркем шығармаларды білесің?
 ___________________________________________________________
 5.Қыздарға байланысты қандай тыйым сөздерді білесің?
 ____________________________________________________________
 6. Қазіргі замандағы қыздар тәрбиесінің ақсап бара жатыр дегеніне келісесің бе? ___________________________________________________________

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 
 

Оқушының аты-жөні:   ......................................................................  сыныбы:      күні:

Сауалнамалар  (қыз балаларға)
 1. Қыз балалардың бойында қандай қасиеттер болуы мүмкін?
 ___________________________________________________________
 2. Өзіңді ұстау ережелерін білесің бе? (қонақта, театрда, сабақта, спорт залда, асханада)
 ___________________________________________________________
 3. Сен киіну мәдениетіне мән бересің бе?
 ____________________________________________________________
 4. Инабаттылық, әдемілік, әсемдік туралы қандай көркем шығармаларды білесің?
 ___________________________________________________________
 5.Қыздарға байланысты қандай тыйым сөздерді білесің?
 ____________________________________________________________
 6. Қазіргі замандағы қыздар тәрбиесінің ақсап бара жатыр дегеніне келісесің бе? ___________________________________________________________
 
 

1.Сен соңғы кезде кіммен уақыт өткізгенді қалайсың?
 Отбасыммен-
 Достарыммен -
 Жалғыз өзім -
 2.Сыртқы келбетіңнің өзгергені, дене салмағыңның, бойыңның өскені /өспегені/ сені:
 Қуантады –
 Ренжітеді –
 Ашуымды келтіреді -
 3.Сенің қандай болғың келеді?
 Ақылды -
 Әдемі -
 Тіл табыса білу -
 4. Сен өзіңнің келбетіңмен жұртшылық назарында болсаң:
 Қуанамын -
 Көңіл- күйім болмайды -
 Бәрібір-
 5. Мені қолдайды:
 Отбасы –
 Мектеп-
 Достарым –
 1.Тәрбиелеу ісіне қандай әдістерді көбірек қолданасыз?
 а) өзіне мысал келтіру;ә) талап етушілік;
 б) сендіру;в) жазалау;г) мадақтау.
 2. Сіздің отбасыңызда балаға талап етушілікте ынтымақтастық, ауызбірлік сақталады ма?
 а) ия;б) жоқ.
 3. Тәрбиеде мадақтаудың қай түрін қолданасыз?
 а) мақтау;ә) отбасы мүшелері бірауыздан баланың жақсы қылықтарын, жаңа кітап, б) ойыншық сатып алғанда мақтау;
 4. Баланы тәрбиелегенде күш қолданасыз ба?
 а) ия; ә) жоқ; б) әркезде.
 
 5. Сіздің таңдаған әдісіңіз балаға оң ықпал етеді ме?
 а) ия;
 ә) жоқ;
 б) әркезде.
 6. Балаңыз сізге сенім білдіре ме, құпиясымен бөлісе ме?
 а) ия;
 ә) жоқ;
 б) әркезде.
 7. Бала тәрбиесі үшін сіз өз жүріс-тұрысыңызды, мінез-құлқыңызды бақылауға тырысасыз ба?
 а) ия;
 ә) жоқ;
 б) әркезде.
 8. Баланы тұлға ретінде құрметтейсіз бе?
 а) ия;
 ә) жоқ;
 б) әркезде.
 9. Бала тәрбиесіндегі кездесіп жатқан қиыншылықтарды кімдермен бірге шешуге талпынасыз?
 а) жеке өзім;
 ә) әкесімен;
 б) көршілермен;
 в) туған-туыстарымен;
 г) педагог-психологпен, әлеуметтік педагогпен;
 д) сынып жетекшісі немесе пән мұғалімдерімен.
 10. Бала тәрбиелеуде мектепке қояр талабыңыз бен ұсынысыңыз:_________________________________________________
 
 Ата – аналарға жадынама:
 Балаңызбен барынша ашық сөйлесуге тырысыңыз.
 Жасөспірімдік шаққа қажетті баланың білгісі келетін ақпаратты өзгеден емес, өзіңізден естуі қажет.
 Барынша ашық болыңыз, егер білмесеңіз, күдіктенсеңіз, ол туралы ашық айтыңыз.
 Балаңызды жақсы көретініңізді байқатыңыз, оны еркелетіңіз.
 Балаңыздың тәртібіндегі әрбір қадамына назар аударыңыз.
 Балаңызды келеңсіз жағдайлардан қорғай біліңіз.
 *** *** *** *** *** *** *** *** *** *** ***
 12-17 жас аралығында бала тәрбиелеп отырған ата-аналарға кеңес
 Егер жасөспірім балаңыз туралы мазасыздана бастасаңыз, онда сізге өміріңізді өзгертіп, басқаша көзбен қарайтын уақыттың жеткені.
 Алдымен балаңыз жасөспірім кезеңге аяқ басқанда оның бойында қандай өзгерістер болатынына назар аударайық.
 Сырт келбеті өзгереді. Жасөспірім үшін жаңа өзгерген дене бітімімен өмір сүру аса маңызды болып табылады. Оның үстіне сырт келбетке көп нәрсе байланысты екенін ұмытпайық. Әдетте әйел адам үшін уақыт өткен сайын ер адамның ақыл-парасаты маңызды болса, ер адам үшін әйелдің сұлулығы басты мәселе болып қала береді. Сондықтан бойжетіп келе жатқан қызыңыздың өзін, бет-әлпетін күтуіне баса назар аударыңыз.
 Әлеуметтік ортаға қарым-қатынасы өзгереді. Жасөспірім үшін өзінің ересек замандастарымен қарым-қатынас жасау маңызды. Өзіне сенімді тұлғалар қоғамда өз орнын таба алады. Ал жұрттың ыңғайына жығылғыш, біреудің рөлін ойнап жүрген жастарды әдетте замандастары қабылдай қоймайды. Жасөспірімнің өтпелі кезеңінде ата-анасы баласын қолдап, оны сыйлап, жақсы көрсе балаға бұл жағымды әсер етері сөзсіз. Шешімталдық пен бір қалыптылық - ата-ананың маңызды қасиеттерінің бірі. Егер балаларымыздың мейрімді, туыстарын жақсы көретін адам болып өсуін қаласақ, өзіміз де оларға мейіріммен қарап жақсы көргеніміз жөн. Ата-аналар баласының өз бетінше әрекетін құптап, оны қолдайтынын және сенім артатынын білдіріп отырғаны дұрыс.
 
 

Мінезді анықтауға арналған 5 минуттық тест
 Өз мінезіңізді жаңа қырынан білгіңіз келеді ме? Мына кішігірім тесттен өтіп көріңіз.
 Саусақтарыңызды айқастырып ұстыңыз. Жоғарыда қай қолдың саусағы қалғанына назар аударыңыз. Нәтижелерін қағазға жазып отырыңыз. Егер жоғарыда оң қолдың саусағы болса, қағазға "2", сол қолдың саусағы болса, "1" деп жазыңыз.
 Жалған нысананы көздеңіз. Көздегенде қай көзіңіз ашық қалды? Сол болса "1", оң болса "2" санын жазыңыз.
 Қолыңызды кеудеңізде айқастырыңыз. Қай қол үстінде қалды? Сол болса "1", оң болса "2" санын жазыңыз.
 Шапалақтаңыз... Жоғарыда қай қол қалды? Сол болса "1", оң болса "2" деп жазыңыз.
 Енді нәтижелерді қортындылайық.
 «2222» - (толық оңқай). Сіз мінезіңіз тұрақты, сабырлы адамсыз, артық ұрыстар мен бос әңгімелерді ұнатпайсыз.
 «2221» Сіздің басты кемшілігіңіз - батылсыздық.
 «2212» Сіз оңай тіл табыса алатын, көңілді жансыз.
 «2111» Сіздің мінезіңіз тұрақты емес, көңіліңіз құбылмалы. Бірақ істеріңізді біреуге тапсырмайсыз, өз шаруаларыңызды өзіңіз тындырғанды жөн санайсыз.
 «2211» Сіздей адам жиі кездесе бермейді. Ақкөңіл, мейірімді бола тұрып, басқалармен оңай тілдесе аласыз, мінезіңіз өте жұмсақ.
 «2122» Сіздің ойлау қабілетіңіз рационалды, аналитикалық. Басқаларға күдікпен қарайсыз, сол себепті бойыңыздан суықтық байқалады.
 «2121» Ең сирек кездесетін мінез түрі. Сіз қорғансыз, басқалардың ойына тәуелдісіз.
 «1112» Эмоционалды, көңілді, батыл жансыз.
 «1222» Көңіліңіз күніне сан рет өзгереді. Өмірлік сұрақтарды шешуге жиі батылыңыз жетпей жатады.Алайда басқалармен қарым-қатынасыңыз әр уақыт жақсы болады.«1221» Эмоционалдық, жігерсіздік тән. Басқаларға сөзсіз сену қасиетіңіз бар.
 «1122» Сіз көңілді, қонақжай адамсыз. Бірақ кейбір сәттері тым қарапайым, сенгіш боласыз. Өзіңіздің істеріңізді сынға салғанды ұнатасыз.
 «1121» Сіз адамдарға тым сенесіз, мінезіңіз жұмсақ. Өнерге жақын болуыңыз мүмкін.
 «1111» - (толық солақай). Сіз өнерлі, кретивті адамсыз. Үйреншікті стереотиптер сіз үшін емес. Индивидуалистсіз, кейде тіпті эгоистсіз.
 «1212» Мақсатыңызға жетпей қоймайтын батыл жансыз.
 «1211» Сіз басқалардан оқшауланған өмір қалайсыз. Басқалармен тіл табысып, достасу - сіз үшін қиын мәселе. Алайда рухыңыз мықты, қойған мақсаттарыңызға қалайда жететін адамсыз.
 «2112» Мінезіңіз жайлы, жаңа достарды оңайлықпен табасыз. Қызығушылықтарыңызды жиі ауыстырасыз. Жаңашылдықтан қорықпайсыз.
 
 Қызға 40 үйден тыйым (нәзік жандыларға арналған пост)
 1. Жарыса сөйлеуге 2. Жалғыз қыдыруға 3. Жыртақтап күліп, сыпсыңдап сөйлеуге
 4. Орынсыз ұрынуға 5. Басқаларға қол тигізуге 6. Өтірік, өсекке
 7. Суық жүріс, сумаң қылыққа 8. Кісіге қарай керіліп есінеуге
 9. Талтайып отыруға 10.Шалқайып жатуға
 11.Тамақты обырлана асауға 12.Ұрлық қарлыққа
 13.Ұятты мүшелерін ашып жүруге 14.Бұраңдап қылмысуға
 15.Қызыл іңірде жатуға 16.Түске дейін ұйықтауға
 17.Кісі алдында киім ауыстыруға 18.Салт-дәстүрден аттауға
 19.Елді ғайбаттауға 20.Үлкендердің жолын кесіп, атын атауға
 21.Ішімдік пен шегімдікке 22.Ұрыс-керіске
 23.Беттен алып, бет жыртысуға 24.Қараулыққа, ысырапқа
 25.Рахымсыздық пен қатыгездікке 26.Түнде суға жалғыз баруға
 27.Жат жыныстылармен арласып жатуға 28.Күйеуге қашып тиюге
 29.Әдепсіз сөзге 30.Тарс-тұрс етуге 31.Адам мен жануарларды тебуге
 32.Кісіні қорлап жәбірлеуге 33.Тәкәппарлық пен сыйқымазақ жасауға
 34.Айғай сүреңге 35.Шектен тыс сыланып жасануға
 36.Қызғаншақтық пен күншілдікке 37.Менмендік пен өзімшілдікке
 38.Алдап-арбауға 39.Көрсеқызарлыққа40.Нәпсі құмарлыққа тыйым
 
 Жасөспірімдік кезеңніңалғашқы қиындықтары
 Ата-аналар жиналысы
 6 сыныбы
 Сынып жетекшісі:
 Міндеті: бала өміріндегі физиологиялық және психологиялық өзгерістердің мәнін түсіну, ата –аналарға көмек беру, олардың назарын балалардың іс –әрекетіне аудару;
 Жиналыстың түрі: дөңгелек үстел
 Талқылау сұрақтары: проблемалар статистикасы, оған ата-аналардың көзқарасы, жасөспірімдік кезеңдегі қиындықтар тұсында отбасы қарым- қатынасының мәні;
 Дайындық шаралары:
 Статистикалық материалдар дайындау, ата-аналар газетін шығару, ата-аналар мен оқушылар диагностикасы, ата-аналарға арналған жаднама, жағдаяттар әзірлеу;
 І. Жиналыстың барысы:
 Сынып жетекшісі:
 Жасөспірімдік кезең әр баланың басынан өтеді. Бірақ оны әр бала әрқалай өткізеді. Біреулері мінез көрсетсе, енді біреулері үн-түнсіз, кейбірі үнсіз ғана жылап алады. Қалай десек те, дәл осы уақытта бала сіздер мен біздердің қолдауымызға зәру болады. Сол кезде үлкендердің олардың проблемаларына құлақ асатындығын, көмек қолын созатынын, оларды түсінетінін сездіру керек.
 ІІ. Ата-аналар мен оқушылардың сауалнамаларын талдау.
 
 

Ы Алтынсарин атындағы жалпы орта мектеп

Оқушының аты-жөні: ...................................................... сыныбы...............

Оқушы қыздар үшін арналған сауалнама 
 1 Сен соңғы кезде кіммен уақыт өткізгенді қалайсың?
 а)Отбасыммен   ә)Достарыммен   б)Жалғыз өзім 
 2 Сыртқы келбетіңнің өзгергені, дене салмағыңның, бойыңның өскені /өспегені/ сені:
 а)Қуантады-                       ә)өскені ренжітеді-                        б)өспегені -
 3 Сенің қандай болғың келеді?
 а)Ақылды ә) Әдемі  б)Тіл табыса білу 
 4 Сен өзіңнің келбетіңмен жұртшылық назарында болсаң:
 а)Қуанамын ә)Көңіл- күйім болмайды  б)Бәрібір
 5 Мені қолдайды:
 а)Отбасы  ә)Мектеп  б) Достарым 

Мектеп педагог-психолог : Мейрам Әмірбек

---------------------------------------------------------------------------------------------------

Ы Алтынсарин атындағы жалпы орта мектеп

Оқушының аты-жөні: ...................................................... сыныбы...............

Оқушы қыздар үшін арналған сауалнама 
 1 Сен соңғы кезде кіммен уақыт өткізгенді қалайсың?
 а)Отбасыммен ә) Достарыммен  б)Жалғыз өзім 
 2 Сыртқы келбетіңнің өзгергені, дене салмағыңның, бойыңның өскені /өспегені/ сені:
 а)Қуантады -                  ә өскені ренжітеді-                   б)өспегені-
 3 Сенің қандай болғың келеді?
 ә)Ақылды ә)Әдемі  б)Тіл табыса білу 
 4 Сен өзіңнің келбетіңмен жұртшылық назарында болсаң:
 а)Қуанамын ә) Көңіл- күйім болмайды б) Бәрібір
 5 Мені қолдайды:
 а)Отбасы  ә)Мектеп б)Достарым 
 
 

Мектеп педагог-псиохлог : Мейрам Әмірбек

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ы Алтынсарин атындағы жалпы орта мектеп

Оқушының аты-жөні: ...................................................... сыныбы...............

Оқушы қыздар үшін арналған сауалнама 
 1 Сен соңғы кезде кіммен уақыт өткізгенді қалайсың?
 а)Отбасыммен ә)Достарыммен б)Жалғыз өзім 
 2 Сыртқы келбетіңнің өзгергені, дене салмағыңның, бойыңның өскені /өспегені/ сені:
 а)Қуантады-                            ә)өскені ренжітеді-                б)өспегені-
 3 Сенің қандай болғың келеді?
 а)Ақылды  ә)Әдемі б)Тіл табыса білу 
 4 Сен өзіңнің келбетіңмен жұртшылық назарында болсаң:
 а)Қуанамын ә)Көңіл- күйім болмайды б) Бәрібір
 5 Мені қолдайды:
 а)Отбасы ә) Мектеп б)Достарым 
 
 

Мектеп педагог-псиохлог : Мейрам Әмірбек

Ата-аналарға сауалнама
 1. Сіздің балаңыз кімге, неге қызығушылық таныта бастады?
 А. Өзінің сырт келбетімен
 Ә. Бойы, салмағымен
 Б. Жеке бас гигиенасына
 В. Достарына
 2. Ол көбірек :
 А. Достарына телефон шала бастады.
 Ә. Айна алдында көбірек уақыт өткізеді.
 Б. Достарымен далада көп жүреді.
 В. Өз киіміне көңіл бөле бастады.
 3. Тұлға ретінде ол:
 А. Көбіне тұйық.
 Ә. Ата-ананың еркелеткені мен назарына аз көңіл бөледі.
 Б. Өз атына айтылған ескертулерге тез құлақ асады.
 В. Сабаққа жауапкершілігі төмендеді.
 
 

ІІІ. Жағдаяттарды талдау.
 1. Бұрын әке-шешесінің әперген киімін талғамай кие беретін бала бір күні аға- әпкелерінен қалған киімдерді киюден бас тартады, жақсы, қымбат, өзі таңдаған киімдерді әпермесе, ата-анасына ренжиді.
 2. Бала өзінің бойынан қысылады. Оған сыныпта бәрі мазақтап күлетіндей көрінеді. Бұл туралы ол отбасында сөз қозғағанда, туыстары мен жақын адамдары болмашы нәрсе деп оны күлкіге айналдырды.
 ІҮ Статистика.
 Сіздің білуіңіз қажет:
 ØЖасөспірімдік кезең қобалжу мен өзінің түр- тұлғасына көңілі толмау сияқты фактілермен сипатталады.
 Ø11-12 жастағы қыз балалардың 20%-ы, ер балалардың 30%-ы өзінің бойына байланысты қобалжуды бастан кешіреді.
 Ø11-12 жастағы қыз балалардың 60%-ы артық салмақ бойынша мазасызданады.
 ØФизиологиялары ерте жетілген ұлдар мен қыздар балалар арасында жоғары әлеуметтік статусқа /мәртебе/ ие болады.
 ØФизиологиялық жағынан кеш дамыған қыз балалардың өзін –өзі бағалауы төмен, олар социометриялық зерттеулер нәтижесі бойынша оқшауланған балалар тобына жатады.
 ØСтатистика мәліметі бойынша 11 жастағы қыз балалардың 60%-ы ғашық болу сезімін бастан кешіреді, ал ер балаларда 13 жастан басталады.
 ØБұл уақытта көбіне қыздар тәуелсіз болуға ұмтылады. 11 жастан бастап шиеленістер басталады.
 ØОсы кезеңде балалар көбіне ата- аналарынан оқшауланып, достарын артық санайды.
 
 8-наурызға байланысты "Ақ ару" қыздар сайысы
 - Құрметті аналар, біздің мектептің ұстаздары, қыздары!
 8 наурыз Халықаралық әйелдер күні мерекесі құтты болсын!
 Аяулы аналарға ұзақ ғұмыр, бақытты өмір, отбасыларына амандық пен қуаныш тілеймін.
 Ал, бүгінгі күн қыздарымыздың өнерлері мен білімдерін көрсету үшін «Ақ ару» атты сайыс өткізгелі тұрмыз.
 Әділқазы болды бүгін,
 Ұстаздар ғой біздердің.
 Әділдікпен бағалады,
 Өнер білім сайысын.
 (әділқазыларды таныстыру)
 Қыздарды таныстырып, ортаға шақыру.
 Аққу құстай қанат қағып самғаған,
 Адал жолмен арам іске бармаған.
 Адамдықты жаны сүйген қашаннан,
 Нұрбақыт та қатарынан қалмаған.
 Атыңнан айналайын Аружан деген,
 Сенің ісіне жақсы баға берем.
 Жеңіс туын тігерсің болашақта,
 Үміті зор осы мектептің саған деген.
 Білімді оқу озаты сыныптағы,
 Талай қиын істерді құрықтады.
 Салтанттың алдында талай іс тұр,
 Болашақта жандырар үміт отты.
 9 - сынып оқитын,
 Өрнектеп тоқыма тоқитын,
 Ән айтып, би де билейтін.
 Венера өнерлі қызымыз.
 Ақ арулар келіп жетті танысуға,
 Бойындағы бар дарынды дарытуға,
 Қорықпастан сахнаға келіп жетті.
 Әдеппен, ізетпен танысуға,- дей келе
 қыздарымыз өздерін таныстыруға өтсін.
 Бағдарлама бойынша келесі кезекте «Бәйге» (мақал - мәтелдерді жалғастыру)
 1. Ананың көңілі балада,
 ............. Баланың көңілі далада.
 2. Анаңды Меккеге 3 рет арқалап барсаң да,
 ............ Қарызыңнан құтыла алмайсың.
 2 - ару.
 1. Ана сүтін ақтамағанды,
 ............ Ешкім мақтамайды.
 2. Атасыз үй батасыз,
 ............. Анасыз үй панасыз.
 3 - ару.
 1. Ананың құны,
 ............. Ананың сүті.
 2. Анасын сүйгеннің
 .............. Баласын сүй.
 4 - ару.
 1. Ата - ананың қадірін,
 ................ Балалы болғанда білерсің.
 2. Ағайын алтау,
 ................. Ана біреу.
 ІІІ. « Ата көрген оқ жонар,
 Ана көрген тон пішер» демекші, біздің қыздарымыз ою оюдан
 да кемде емес сияқты.
 ІҮ. Жаңарған сананың
 Ұмытады мұны кім?
 Ата – салты бабаның
 Алып келді осы күн, - дей келе қыздарымыз салт – дәстүрге байланысты сұрақтарға жауап берсін.
 6 – сынып.
 1. Күйші ана кім? ( Дина Нұрпейісова )
 2. Халқымыздың батыр қыздары? ( Әлия, Мәншүк )
 3. « Сұлу» деген сөздің синонимі? ( Ару)
 7 – сынып.
 1. Әйелдің күші аз, несі көп? ( Айласы )
 2. Келін түсіру, қыз ұзату дәстүрінде айтылатын қандай салт жырларды білесіңдер? ( Той бастар, «Жар - жар», « Беташар»,
 «Сыңсу»).
 3. Әйел махаббат құдайының құрметіне қай планета аталды?
 (Венера планетасы ).
 8 - сынып.
 1. Әйелі көркі неде? (Ақылда)
 2. Адамға не қымбат? (Бала)
 3. Қазақ қыздарының бұрымына тағатын әшекей? (Шолпы)
 9 - сынып
 1. Әйелдердің қымбат заттармен әшекейленген мойынға тағатын бұйымы? (Алқа)
 2. М. Әуезовтың «Абай жолы» романындағы Әйгерімнің шын есімін ата? (Шүкімән)
 3. Наурыз көже қанша тағамнан дайындалады?(7)
 Ү. Ұй тапсырмасы. (мерекелік бүктеме жасау және мерекелік тағам дайындау)
 ҮІ. «Шешеге қарап, қыз өсер» демекші қазақ қыздары өте өнерлі болған. Жүннен әртүрлі тоқу тоқыған. Біздің қыздарымыз одан да кемде емес, ендеше, қыздарымыз ен көне дәстүріміздің бірі – жүн иіруді көрсетсін.
 ҮІІ. Көркемөнер – жас бөбек,
 Сүйкімді болар бақпаса,
 Тортасын алған бал қаймақ,
 Бойына сылау жақпаса
 Үлпілдеген қызыл шоқ,
 Басына үкі тақпаса, - дей келе қыздарымыздың өнерімен танысайық.
 «Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар шығады» демекші, бүгінгі сайысымыз да аяқталып келеді. Сіздер бүгін аруларымыздың өнерлі екенін байқадыңыздар. Енді әділқазылар алқасына сөз берейік.
 
 «Қыз сыны» сайысынан көріністер
 
 
 

«Жолықсаңдар тағдырдың ызғарына
 Тілектеспін ел салтын бұзбауыңа.
 Абай атты армандай ұл өсіріп,
 Ат қойыңдар Тоғжан деп қыздарыңа».
 Жас ұрпаққа сапалы біліммен бірге саналы тәрбие беру қай кезде де өзектілігін жоғалтқан емес. Қазірде солай. Арғы ата -бабаларымыз жас өренді елін, жерін сүюге үндеп, ұлттық салт - дәстүрмен сусындатуды мұрат тұтқанды. Сол рухани үндеу бүгінгі күнге жеткізді. Жаңа ғасырлардың белесінде өзінің 20 жылдық тарихына табан тіреген қазақ елінің патриоттардың мекеніне айналуы өзгеге үлгі, өзімізге медеу. Елбасының «Қазақстан – 2050» Стратегиясында жаңа қазақстандық патриотизм туралы айтылған болатын. Ұлт Көшбасшысы Н. Назарбаевтың «.. патриот – ол Қазақстанды шын сүйетін, ұлттық құндылықтарды қастерлейтін, бойында адалдық, ар - намыс, ізгілік қасиеттері бар, халқының дәстүрі мен Отанына деген сүйіспеншілігі мол адам» деген сөзін бүгінгі жастар естен шығармауы керек. Бойында намыс оты ойнаған, ұлт тәрбиесін сіңірген, иманды да инабатты, тәрбиелі, ана тілін ардақтаған қазақтың текті қыздары көп болсын.

Ерте

жүктілік деген не? 

Ерте жүктілік деп 13-19 жаста болатын

жүктілікті айтады. Осы уақытта қыз балаларда өтпелі жас кезеңі басталып,

гормондық қайта құрылу жүреді. Медицицнада 18 жасқа дейін болған жүктілік ерте

жүктілік деп саналады. 

Ерте жүктілік немен қауіпті? 

Жүктілік

кезінде ағза  күшейген тәртіпте жұмыс істейді – жүрек-қан тамыры,

эндокриндік жүйе және ішкі органдарға үлкен жүктеме артылады. Бұның қиындығы

жасөспірімнің гормондық қайта құрылуы жүктілік қайта құрылуға жүктелгені. Жас

аналарда көбінесе плацентарлық тапшылық, анемия, токсикоздар болады. Қыз

балалардың ағзасы осындай жүктемелерге әзір емес! 

Ерте жүктіліктен қалай сақтануға болады? 

Ерте

жүктіліктің негізгі проблемасы бұл жыныстық тәрбие туралы білімінің жеткіліксіз

болуы, не болмаса тәрбиенің мүлдем жоқтығы. Көптеген отбасыларда бұл тақырыпқа

әңгіме қозғалмай, жабық күйде қалады. Бірақ бұл дұрыс емес. Негізінен,

жоспарланбаған жүктіліктің 90% отбасындағы тәрбиеге және қарым-қатынасқа

байланысты келеді. Яғни ана мен қыз баланың өзара қатынасы бұзылса, қыз бала

«әдейі» бәрін кері істейді. 

Ерте жүктіліктің қандай профилактикасы

бар? 

Проблемамен күресудің ең үздік тәсілі –

проблемадан сақтану. 

Жоспарланбаған жүктіліктен сақтанудың

тәсілдері туралы ата-анамен жиі әңгімелесу керек. 

Жыныстық тәрбие туралы кітаптар оқу. 

Егер қыз бала жыныстық қатынасқа ерте

түссе, оның салдарын білуі керек. Осындай өмірге ол дайын ба? Баланы көтеріп,

өмірге әкеле ала ма? Егер ол ерте жүктілікке әзір болмаса, ол сақтанудың

жолдары және құралдары туралы толық ақпараттануы керек. 

Ерте

жүктіліктің нәтижесі. 

Бұл мәселеге әлеуметтік тұрғыдан

қарағанда, қыз бала білім алу, жұмысқа орналасу және карьера құру мүмкіндігінен

айырылады. Қатынасқа түсе білгенмен, жас жігіт әке атанып, жауапкершілікті

көтеруге асықпайды, көп жағдайда қыздар өздері жалғыз қалады да (егер ата-анасы

көмектесетін болса, жақсы) жас ана тығырыққа тіреледі: білімі жоқ, жұмысы жоқ,

баланы күтіп-бағуға ақшасы болмайды. Осының бәрі жалғыз бір жас анаға ауыр

болатындықтан, көп жағдайда аналар баласын балалар үйіне өткізіп жатады. Ал бұл

өкінішке орай, ерте жүктілік салдарынан болатын, жиі кездесетін оқиға. 

Фотогалерея 

Оқушылар үшін сауалнама!
 
 
 Құрметті оқушы! Сенен мектепке, оқуға деген қөзқарасың, сабаққа дайындалуға кім көмектесетіні және бос уақытыңды қалай өткізетінің туралы бірнеше сұраққа жауап беруіңді сұраймыз. Сұрақтар қиын емес. Сен сәйкес келетін жауаптың санын дөңгелетіп белгіле немесе өз жауабыңды жаз.
 
 
 1. Жынысың кім?
 
 а) ер бала
 
 б) қыз бала
 
 
 2. Ұлтың:
 
 а) қазақ
 
 б) орыс
 
 в) басқа ______________
 
 
 3. Үйірмелерге, секцияларға немесе факультативтерге қатысасың ба?
 
 а) иә
 
 б) жоқ
 
 в) жауап беру қиын
 
 
 4. Мектептен тыс үйірмелер, секцияларға барасың ба?
 
 а) иә
 
 б) жоқ
 
 в) жауап беру қиын
 
 
 5. Сіз келесі пікірлермен келісесіз бе?
 
 

 
 6. Мектеп және сынып жұмысына белсенді түрде қатысасың ба?
 
 а) иә
 
 б) жоқ
 
 в) жауап беру қиын
 
 7. Басқалардың сенімен қарым-қатынасы қалай деп ойлайсың?

 
 
 8. Егер сенің партаңда кемтар бала отырса, сен не істейсің (көз көруі, құлақ естуі нашар, жүру қабілеті де нашар)?

 
 9. Мен кейде мектепке баруға қорқамын, себебі:

 
 
 10. Сабақтан жиі қаласың ба?

 
 
 11. Сабаққа бармаудың негізгі себебі?
 
 
 

 
 12. Темекі шегуге қалай қарайсың?
 
 а) оң
 
 б) қарсымын
 
 
 13.Мектепте сенің құқығың сақтала ма?

 
 14. Мектеп асханасында тамақтанасың ба?
 
 а) иә, үнемі
 
 б) кейде
 
 в) жоқ
 
 
 15. Мектепте өзіңді қауіпсіз санайсың ба?
 
 а) иә
 
 б) жоқ
 
 в) жауап беру қиын

Өзіңді сұлумын деп есептейсің бе? (қыздар үшін)
 1. Айнаға қарағанда қандай сезімде боласың?

А) Қуанамын, менің көңіл күйім көтеріледі – 3 балл

Ә) Айнаға тек бетіме крем жағып, шаш тарау үшін ғана қараймын – 0 балл

Б) Бет-әлпетім өзіме ұнаса, ұзақ қараймын, ал ұнамаса, мүлдем қарамаймын – 2 балл

В) Айнаға қараған сайын әдемі екенімді көргім келеді, алайда олай емес – 1 балл

2. Отбасында ең сүйікті адаммын деп ойлайсың ба?

А) Бұл атаққа басқа аға, әпкелерім ие болды – 2 балл

Ә) Жоқ отбасымда әпке, ағаларым көп, сондықтан ең сүйіктісі болмадым – 0 балл

Б) Иә, қазірдің өзінде ата-анам, әже-атам, туыстарым еркелетеді – 3 балл

В) Жоқ, болған емеспін, себебі үйдің үлкені болдым – 1 балл

3. Өзіңнің тартымды екеніңді жиі айтатын кім?

А) Ешкім, өмірімде ешкім айтқан жоқ – 1 балл

Ә) Жақын туыстарым, достарым – 0 балл

Б) Барлығы, мен ондай сөзді екінің бірінен естимін – 3 балл

В) Мен тартымды екенімді құрбыларымнан жиі естимін – 2 балл

4. Сенің ойыңша көрікті адам өмірінде қандай жетістіктерге жетеді?

А) Бақытқа – 1 балл

Ә) Сенімділік пен тәуелсіздікке – 2 балл

Б) Материалдық тұрғыдан толық қамтамасыз етіледі – 3 балл

В) Жақсы келбет адамға ештеңе бермейді. Адам жетістікке тек өзінің еңбекқорлығымен, өнерімен қол жеткізеді – 0 балл

5. Сен сымбатты ұлды немесе қызды көрген кезде не істейсің?

А) Ұлдарға бірден ғашық боламын, ал қыздарға қызғанышпен қараймын – 1 балл

Ә) Олар маған мүлдем қызық емес – 0 балл

Б) Көрікті адамдармен бірден тіл табысып, дос боламын – 3 балл

В) Әдемі қыздарға қарап өзіммен салыстырамын, ұлдарға тесіле қараймын – 2 балл

6. Адам бойындағы қай қасиетті көбірек бағалайсың?

А) Тартымдылық – 3 балл

Ә) Әсемділік – 1 балл

Б) Өзіңді көрікті санамау, сенімсіздік – 0 балл

В) Өзіңе деген сенімділік – 2 балл

7. Басқалар сенің «киіміңе қарап бағалап, ақылыңа қарап, шығарып салады» деген пікірге көзқарасың қандай?

А) Толық келісемін – 1 балл

Ә) Өмірде дәл солай бола бермейді, кейде бәрі, керісінше – 2 балл

Б) Ақылыңа қарап таниды – 0 балл

В) Менің ойымша, тек сыртқы келбет маңызды – 3 балл

8. Сенің ойыңша қыз бала өзін қалай күту керек?

А) Көрікті болса да, күтініп жүрген абзал – 2 балл

Ә) Қыз өзінің сұлулығын мақтан тұтуы керек, кемшіліктерімен күресуі тиіс – 3 балл

Б) Ішкі жан дүниесін бағалауы тиіс – 0 балл

В) Егер қызға көзтартарлық сұлулық берілсе, онда соған лайық болу керек – 1 балл

9. Өзіңді қалай бағалайсың?

А) Үздік бағамен – 3 балл

Ә) Нашар – 1 балл

Б) Орташа – 2 балл

В) Қанағаттандырарлық – 0 балл

10. Өзіңнің сымбатыңды 10 балдық көрсеткіш бойынша қалай бағалар едің?

А) 10! – 3 балл

Ә) 7-8 аралығында – 2 балл

Б) Мойындамаймын – 0 балл

В) Күн сайын өзгеріп тұрады, білмеймін – 1 балл

Нәтижесі:

0 балл. Сен – тәуелсіз адамсың, өмірде алға қойған мақсаттарыңа қол жеткізе аласың. Ұсақ-түйектерге назар аудармайсың, себебі оған уақытың да жоқ. Бұл тесті сен тек уақыт өткізу үшін жасадың. Саған өзіне сенімсіз адамдар қызғанышпен қарауы мүмкін. Кейде айналадағы адамдарға ішкі сырыңды айтып, ашылғың келеді. Өзіңнің әрбір қимылыңды аңдап басасың, ұяласың. Бір-екі күн өзіңді еркін сезініп жүргенің дұрыс болар.

0-10 балл. Сен өзіңді ең сұлу сезінгің келеді. Бірақ, өзің осыған талаптанып, әрекет етпейсің. Керісінше, өзіңді көпшілік арасында қолайсыз сезініп, берекең қашады. Алайда барлығы сен ойлағандай емес. Өзіңе, өз қалауыңа көп шектеу қоясың. Сондықтан, сәтсіздіктерге ұшырайсың. Өз бойыңнан, жүріс-тұрысыңнан, тіпті киген киіміңнен де кемшілік табуға тырысасың. Сенің ойыңша адамдар екі топқа бөлінеді: сұлулар және ұсқынсыздар. Ең алдымен, өзіңе деген көзқарасыңды өзгертуге тырыс, өзіңді бағалай біл.

11-20 балл. Иә, сен өзіңнің сымбатты да, көрікті екеніңді білесің. Адамдар арасында өзіңді еркін сезінесің. Саған деген сезімдерін білдіретін адамдар да аз емес. Бірақ, сонда да саған бірдеңе жетіспейтіндей көрінеді. Кейде өзіңе сенімсіздік танытып, жүрегіңде белгісіз бір үрей пайда болады. Мұндай ойлар сені сары уайымға салады. Қорқыныштың себебін анықтағаның дұрыс. Сыртқы келбетің жайында алаңдама, тартымды және сұлусың.

21-30 балл. Сен сұлу екеніңді білесің, осыған орай сенде өзімшілдік басым. Ол жайында қапаланбайсың. Өзіңе сенімдісің. Алайда сенің айналаңдағы адамдар сұлулығыңа бола белгілі бір мүдделеріне пайдалану мақсатында дос болуы әбден мүмкін. Кінәні іздеп, ренжудің еш қажеті жоқ. Кішіпейілділік таныт.

Дерек мына жерде (Психология әлемі
 Адам – психология ғылымының зерттеуінің негізгі нысаны.

Мектеп оқушысының ата-анасына арналған 15 кеңес

Оқушы ата - анасына арналған 15 кеңес.
 
 1) Баланы ұйқыдан жаймен оятыңыз. Таңғы ұйқыдан жаңа оянған бала, сіздің күлімсіреген жүзіңізді көргені дұрыс.
 Таңертеңнен бастап, баланы болмашы нәрсеге жазалап, кешегі жасаған қателігін бүгін де еске түсіріп айыптамаңыз.
 
 2) Асықтырмаңыз. Уақытты дұрыс реттей білу – сіздің міндетіңіз, үлгермей қалған жағдайда бала кінәлі емес.
 
 3) Мектепке баланы таңғы ассыз жібермеңіз. Баланың жеткілікті мөлшерде су ішуін қадағалаңыз.
 
 4) Қоштасып тұрып, «еркелік жасама», «тәртіпті бол», «нашар баға алушы болма» - дегендей ескертулер жасамаңыз. Оған күннің сәтті өтуін тілеңіз, өзіңіз білетін бірнеше жылы сөздеріңізді айтыңыз.
 
 5) Сонымен қоса, «Бүгін қандай баға алдың?» - деген сұрақ қоймай-ақ қойған жөн. Сабақтан шаршап келген баланы сұрақтың астына алып мазаламай, аздап демалуына рұқсат беріңіз (жұмыстан шаршап келген кезде өзіңіз қандай күйде боласыз еске түсіріңіз). Егер бала жаңалығымен бөліскісі келіп, шыдай алмай тұрса, көңіл бөліп тыңдаңыз бұған соншалықты көп уақыт кете қоймас.
 
 6) Егер бала қамығып, үндемей тұрса қазбалап сұрамаңыз. Өзі тынышталған соң бәрін айтып береді. Бұл жерде баланы мұқият тыңдаған дұрыс.
 
 7) Баланың сынып жетекшісіне жолығарда баланың бармай-ақ қойғаны дұрыс. Мұғалімнің ескертуін тыңдаған соң, сөгіс жасауға тырыспаңыз, асықпаңыз. Жазалау, ұрсу баланы ешнәрсеге үйретпейді. Одан гөрі баламен бірге кеткен қателікке талқылау жасап, оны түзетудің жолдарын қарастырыңыз.
 
 8) Сабақтан келе сала үй тапсырмасын орындауға отырғызып қоймаңыз, оған демалу үшін кем дегенде 2 - 3 сағат қажет (1 сынып оқушыларына бір жарым сағат ұйықтап алғаны абзал). Үй тапсырмасын орындауға ыңғайлы уақыт 15. 00 пен 17. 00. аралығы. Сабақ дайындалуға кешкісін отырғызу қажет емес себебі есте сақтау мен бір нәрсе үйренуі екіталай. Ертеңіне бәрін қайталауға тура келеді.
 
 
 

9) Үй тапсырмасын орындағанда берілген жұмыстың бәрін бірден орындау қажет емес әр 15 минут сайын тұрып, 10 - 15 жүріп келуіне рұқсат беріңіз. Балаға көп қимыл - қозғалыс қажет.
 
 10) Тапсырма орындау кезінде баланың өзіне жұмыс жасауына мүмкіндік беріңіз. Төбесінен төніп қарап тұрмаңыз, егер сіздің көмегіңіз қажет болса сабырлық танытыңыз. Байсалдылықпен демеу беріңіз «сенің шамаң жетеді», «жарайсың», «қане, бірге жасап көрейік», «мен саған көмектесемін» деген секілді мақтау сөздер өте керек (тіпті тапсырманы орындай алмаған кезде де). Бағаға назар аудармаңыз.
 
 11) Баламен қарым - қатынаста шарт қоюға тырыспаңыз. Мысалы, «Егер мынаны істемесең...» немесе «Егер осыны істесең...». Ондай шартты басқаша құруға болады. Мысалы, тамақ ішкісі келмей тұрған сәтте: «Тамағыңды ішсең, артынан десерт жейсің». «Егер жуынып жатсаң, жатқан кезде ертегі оқып беремін», - деп өзгертіңіз.
 
 12) Ата - ана үшін ең басты ереже: күнделікті тұрмыстық шаруа, компьютер, теледидар, телефоннан бөлек балаға күнде жарты сағат уақыт бөлу. Ол уақыт балаға бөлінетін болғандықтан оның қуанышты сәттері мен қиындықтарын бөлісуге тырысыңыз. Балаға қызықты болатындай етіп өткізу керек.
 
 13) Баланың шағымы: бас ауруы, әлсіздік, көңіл күйінің төмендеуіне мұқият көңіл бөліңіз. Бұл сабақтағы қиындықтан қажып жүруінің белгісі болуы мүмкін.
 
 14) Ересек балалардың өзі ұйқыға жатар алдында ертегі, әдемі әуенді тыңдағанды, жылы алақаныңмен жай сипағанды жақсы көреді. (біздер көбіне 7 - 8 жасар балаға сен енді есейдің деп көп айтамыз). Бұл шаршауды азайтып, баланы тыныштандырып, тәтті ұйқыға кетуіне жақсы әсер етеді. Ұйықтар алдында жағымсыз жайларды еске салып, ертеңгі күнгі болатын бақылау жұмысы т. б. іс – әрекеттерге талқылау жасамаңыз.
 
 15) Үйде үлкендердің баламен байланыс жасауда біріңғай әдісті ұстануы керек, мектеп мұғалімімен байланыс жасағанда баланы қатыстыру қажеті жоқ. Егер бала тәрбиесінде қиындықтар туындаса, мұғаліммен, психологпен, дәрігермен ақылдасқан жөн.

Мектеп, оқушы, ата - ана ынтымақтастық қырлары

• Көшіріп алу

Мектеп, оқушы, ата - ана: ынтымақтастық қырлары
 Баланың жеке тұлғасының дара қасиеттерін қалыптастыруда отбасы үлкен мүмкіндіктерге ие. Олар күнделікті отбасылық өмірде, отбасының дәстүрлері мен адамгершілік ұстанымдары, шежіресі мен тарихы, отбасы мүшелерінің ортақ қызығуы мен мақсат – мүдделері арқылы іске асады. Бұл мүмкіндіктерді мектептің мүмкіндіктерімен үйлестіру – табысты тәрбиенің тағы бір негізі.
 Ата – аналар ұйымының рөлін көтеру кез келген мектеп үшін оңай іс емес. Көп жағдайда бұл мәселе ата - аналардың жұмысбасты болуына байланысты уақыттарының жетіспеушілігі сияқты объективті себептермен түсіндіріледі. Дегенмен, оның себептерін тек ата - аналар ортасынан іздеу дұрыс емес. Бастамашылық мектеп жағынан бәрібір басымырақ болуы керек. Өйткені, мектеп – қоғамның, отбасының және өзінің өзара тәрбиелік іс - қимылын үйлестіруші қоғамдық институт. Өзара іс - әрекеттің мақсаты мен міндеттерін мектеп жалғыз өзі, тиісті мәселеге тек өзінің ұстанымына сүйенген түрде анықтаса, ал ата - аналар оларды іске асыру сатысында ғана қамтылса, нәтиже төмен болады. Мектеп ата - аналар қауымы үшін әрқашан ашық болып, өзара ынтымақтастық пен серіктестік жүйесін жетілдіруге бағытталып, олардың кез келген бастамасын көтермелеп отыруы қажет.
 Мектептің ата - аналармен жұмысын ұйымдастыру нысандары әр түрлі болуы мүмкін. Жұмыстың бұл нысандары мен әдістерінің барлығы педагогикалық тұрғыдан негізделгендігі және ынтымақтастық пен өзара іс - әрекеттің біртұтас жүйесінде бірін бірі толықтырып отыруы өте маңызды.
 
 - Жеке кездесу;
 - әңгімелер мен лекциялар;
 - құқықтық лекторийлер
 - ата-аналарға арналған психологиялық жаднамалар
 Ақпараттық - әдістемелік жұмыс – ата - аналарға тәрбие мәселелері бойынша әдістемелік көмек беру, ақпарат құралдарында мектеп өмірі, отбасы тәрбиесі мәселелеріне байланысты мақалаларды жариялау, ата - аналар қауымына арналған ақпараттық және әдістемелік жаднамалар шығару:
 - ата - аналарға арналған қабырға тақтасы;
 - ата - аналар университеті;
 - маман – дәрігерлермен, заңгерлермен кездесулер;
 - балалардың сабақтарына;
 - олимпиада, кештерге, апталықтарға қатысу
 - ата - аналардың ашық есік күніне қатысу.
 Диагностикалық талдау жұмыстары ата - аналармен өзара іс - әрекеттің ең қызықты әрі жауапты бағыты. Сынып жетекшісі өз сыныбы оқушыларының ата - аналарын жан - жақты зерттеп, олардың педагогикалық білім дәрежелерін, отбасындағы қарым – қатынас деңгейін анықтау арқылы жыл бойы атқарылуға тиісті жұмысты тиімді жоспарлауға мүмкіндік береді.
 Диагностикалық зерттеулер:
 - сыныпқа көмегі;
 - өз баласына ықпалы;
 - мұғаліммен қарым – қатынасы;
 - ата - аналарды топтау;
 - мектептегі оқу - тәрбие үрдісіне көз қарасы;
 
 Бұқаралық – мәдени жұмыс ата - аналарды сыныптың және мектептің дәстүрлі іс - шараларына мейлінше көбірек қатыстыруға бағытталуы қажет:
 - мектептің кәсіптік бағдар беру жұмыстарына қатысу;
 - өздерінің мамандықтарына сай факультативтік және үйірме жұмыстарын жүргізу;
 - мектептің жөндеу жұмыстарына, ауланы көгалдандыруға қатысу;
 - кітапхана қорын молайтуға, көрме ұйымдастыруға көмектесу;
 - іс - шараларды ұйымдастыруға және оларды өткізуге материалдық көмек көрсету.
 Оқушылардың бойында елжандылық қасиеттерді қалыптастыруда ата - аналармен ынтымақтастықта өткізілетін жұмыс түрлерінен «Аналар мектебі» мен «Аталар мектебінің», ата - аналардың кәсіптік бағдар беру жұмыстарына байланысты өткізілетін «Мамандығым - мақтанышым» кештері, жанұя мүшелерінің жетістіктерін мақтаныш қылатын «Мен және менің жанұям» көрмесін, Республика күніне арналған, ата - аналардың қатысуымен өткізілген «Достық жәрмеңкесі», «Өнерлі отбасы» байқауы, спорт жарысы «Жұлдызды сәт» мерекелерін атап айтуға болады. Жетістік арқылы тәрбиелеу баланың және оның отбасының қадір –қасиеттеріне, құндылықтарына, мұраттарына сүйенген түрде оқушыны, ата - аналарды мейлінше тереңірек түсінуге деген мектептің ұмтылысын көздейді. Бала тәрбиесінің тиімді тәсілдерін отансүйгіштік қасиеттерді қалыптастыру мақсатында пайдалану екі жаққа да тиімді тәсіл болып табылары сөзсіз.
 
 Тақырыбы: "Баланың дамуындағы қиындықтарға байланысты
 ата-аналарға кеңес беру стратегиясы”.
 
 Баланың өмірге ақыл-ой кемістігімен келуі, әр отбасының өзара қарым-қатынасына қиындық әкеледі. Отбасы қиыншылығы мен кезеңі баланың кемшілігінің қаншалықты ауырлығы ғана емес, ата-ананың шама-шарқымен бала жағдайын түсініп, оған бар қамқоршылығын ұсынуы. Психологиялық кеңестер өткізу нәтижесінде біздің байқағанымыз ата–аналардың бала жағдайына көзқарасы түбегейлі өзгеріске ұшырайды. Осыған сүйене отырып бұл кезеңді төрт этапқа бөлуге болады.
 1 этап – "Эмоциялық шошыну”
 Болған жағдайды қабылдау ата-аналардың сезімдерінің келеңсіз күйлерін, шарасыздық танытып,тіпті(көбіне әкесі) отбасын тастап кетуге дейін баруы. Ата-аналардың уайымдауына тағы бір себеп, баланың ауруы туралы нақты деректермен жабдықталмауы. Көбіне отбасы, оқу орнымен қатынасты жоғалтып, өздерімен болады. Баланың ауруы туралы теріс пікір,оны емдеу мен тәрбиелеудің дұрыс емес жолдары қалыптасады. Диагнозға қарсылық, берілген емді қабылдамау, көптеген мамандармен кеңесу, яғни ауруды мойындамау, баланы мүмкіндігінше емдеп жазуға болады деген пікірде болуы. Әрине бұл кезеңде психологтардың міндеті; эмоциялық қолдау көрсету, ата-аналардың қарым-қатынасына түсініктікпен қарауға көңіл бөлу .
 Мамандардың көмегі:
 Көмек жолдарының нормасы: ата-аналар семинарына шақыру, яғни баланың жағдайын басынан өткізген ата-аналардың тәжірибесімен бөлісу, жеке кеңес беру.
 2 –этап "Шын жағдайды қабылдамау”
 Ата-аналардың шошынуы көбіне негативті жағдайды тудырады. Диагнозды қабылдамау жолдары, баланы дәрігерге қаратпау, тексеруге қарсылық білдіруі. Кәсіби дайындықпен жеке ресурстық білім деңгейінің нашарлығы баланың ішкі дамуын тежейді. Нәтижесінде отбасының психологиялық келеңсіз жағдайының өсуі, олардың жаңа емдеу жолдарын іздеуге мәжбүр етеді. Кінәлі жандарды тауып, оларға шара қолдануды, тіпті ғылыми және лабораториялық орталықтардан бұл "диагнозды” алып тастауды талап етеді. Ал,кей ата-аналар бұл "диагнозды” қабылдайды, бірақ болған жағдайға шарасыздық танытып,мүмкіндік жасамайды. Бұл жағдайда психологтың міндеті – ата-аналармен баланың мүмкіндігін пайдаланып,даму потенциалын жасау,айналамен қарым-қатынас жолдарына тәрбиелеу.
 Мамандар кеңесі.
 а) aта-аналармен бірге жасалатын әрекеттердің бағалылығын анықтау баланың психологиялық дамуындағы өзгерістерді бағалау.
 б) ата-аналардың, баланың жұмыс жасау белсенділігін арттыру.
 в) мүгедек балаларды қарапайымдылыққа үйрету, оларға демалыс ұйымдастыру, бала-бақша тәрбие орындарына жолдама беру.
 Көмек көрсету түрлері: отбасылық кеңес, балаға көмек көрсету және қамқорлық жасау жолдарына әр отбасының мүшелерін оқыту, өмір тіршілігін бірлесе жоспарлау.
 3- этап "Созылмалы тоқырау”
 Баланың қажетті жақсаруының болмауы, ата-аналардың белсенділігін тежейді. Алдағы үмітке күш жұмсауды, уақыт жіберуді бос әурешілік деп ойлау пайда болады. Жағдайды шешуге ниеттері жойылып, болғанға дейін көнуге бел буады. Тіпті, осы жағдайды пайдаланып, өздерінің тәртібі нашарлайды (мысалы,ішімдікке әуестенуі). Осындай мезгілде психолог басқа салалардың мамандарынан көмек сұрап, комплексті жұмыс жасау арқылы отбасы жандарының моральдік, рухани байланысын қалыптастырады.
 Қажетті көмек:
 - баланың психофизиологиялық дамуының актуалдығын бағалау,ата-аналармен мәселелерді шешу үшін стратегиялық мақсаттар қойып,қызметті әркімге жеке бөлу.
 - ата-аналардың сұрақтарына жауап беру .
 - отбасының әлеуметтік байланыс ортасын кеңейтуге көмектесу.
 - көмек көрсету формасы: отбасылық немесе жеке кеңес беру, ата-аналар топтарымен кездесу өткізу, басқада қызығушылық білдіретін мамандармен кездесу.
 
 4- этап "Жағдаятты түсіну”
 Бұл кезеңде ата-аналарға баланың тұрмыс тіршілігін жеңілдету үшін бар жеке қабілетті, яғни, тұлғалық коммуникативтік, тәжірибелік және кәсіби деңгейді пайдалану қажеттілігі айтылады. Негізгі көрініс ата-ананың мамандардан кеңес сұрап, өз тараптарынан ізденіс көрсетуі бұл жағдаятты бақылап, баланың қызығушылығымен жұмыс жүргізуі. Бала қиындық туғызушы ғана емес, қуанышты тудыруға мүмкіндігі барын біліп, басқада осындай отбасыларына хабарласып қиындықтың жою жолдарын қарастырады. Негізгі тіректі ата-аналар баланың өздігінше өмір сүре білуіне, әлеуметтік өмірде ешкімнің көмегінсіз шешім таба білуіне үйретуге назар аударады. Психологтың міндеті - әлеуметтік тұрғыда баланың жетілуіне ата-аналардың керек екендігін, шығармашылық дамумен үміт ете білуіне, ”дұрыс” бағыт бере білуі.
 Көмек көрсету түрлері: Тәжірибемен бөлісу,біліммен, диалог жүргізу, бірігіп қызмет ету.
 Ата-аналармен толық жұмыс жүргізу мамандардың негізгі мақсаты болып табылады. Жеке баланың психологиялық - педагогикалық дамуына байланысты отбасының көмегімен оқу мен тәрбиесіне көп көңіл бөлу қажет. Коррекциялық көмек жүргізу үйге берілген тапсырмамен шектелмейді, керекті жаттығулардың түрлерімен дағдыландыру бірте-бірте қалыптасады. Белгілі уақыт аралығында әр түрлі әдістер мен тәсілдер қолдану арқылы ата-аналар нәтижеге жетеді. Оқытушымен бірігіп балаға түзеу, көмек беру, олардың тыңдау, көру, бағыну қабілеттерін дамыту үшін жұмыс жүргізіледі.
 - аурудың пайда болуы мен оның емдеу мен түзеу жолдарын ата-аналарға түсіндіріп хабарлау.
 - баланы күту жолдарын ата-аналарды арнайы дағдыларға үйрету.
 - бір қалыпты, тыныш жағдай жасау жолдарын қалыптастыру.
 Мектеп пен ата - аналардың жас жеткіншек бойында елжандылық, отансүйгіштік қасиеттерді алыптастырудағы ынтымақтастығын нығайту мақсатында жүргізілетін жұмыстар мынадай бағыттарда болуы мүмкін:
 1. Әкімшілік – ұйымдастыру жұмыстары
 2. Психологиялық – педагогикалық кеңес беру жұмысы
 3. Ақпараттық - әдістемелік жұмыс
 4. Диагностикалық талдау
 5. Бұқаралық – мәдени жұмыс.
 - құқықтық тәрбие жөніндегі кеңес
 -салауатты өмір салтын қалыптастыру жөніндегі ұйым
 - Аналар мектебі
 - Аталар мектебі
 - Қайырымдылық қоры.
 
 Психологиялық – педагогикалық кеңес беру жұмысы – ата - аналардың педагогикалық және психологиялық білімдер жүйесін меңгеруіне, балалардың әлеуметтік ортадағы мінез - құлқын білуіне сай, оларға ағартушылық көмек көрсету:
 Әкімшілік – ұйымдастыру жұмыстары – мектептің және сыныптың ата - аналар комитеттерінің іс - әрекетін ұйымдастыру, ата - аналар қауымының өкілдерін мектептің жұмысшы ұйымдарына тарту:
 Халық педагогикасы тұрмыс-тіршіліктің ешбір қырын көзден таса қалдырмайды. Байлық қуып, басын қорлыққа байлаушыларды да халық жақтырмайтынын аңдатады:"Қанағатшылға қадамның бәрі – жақсылық”. Барға көңілі көншіп, кикілжіңсіз ғұмыр кешетін-дердің асығы түгел. Өйткені "Қанағат кеткеннен қасиет қашады”.
 (М.Әлімбаев "Халық – ғажап тәлімгер”, Алматы "Рауан” 1994. 53-бет)
 
 Ұлттық педагогикадан:
 
 - Балаңды бес жасқа дейін патшаңдай сыйла
 - Құндақ тәрбиесінен мектепке дейінгі тәрбие
 - Үш жастан сана оянып, 6 жасқа дейін ақыл кіретін кезең
 
 Қанатты сөздер: Уағыз айтып жақсылыққа жетелеу қиын, ал өнеге арқылы ұйыту оңай.
 Сенека
 
 * Он бес жастан құрбыңдай сыйлас («Он үште отау иесі» болар тұлғаның ой-санасы мен мінез-құлқының, ар-ожданының қалыптасуын қадағалай отырып, кемшілік объектісіне бағдарлау).
 
 Адамның әуелден тоқымашы немесе хатшы болып тумайтыны сияқты, қайырымдылық пен жаман қылық та адамға әуел бастан жаратылысынан дарымайды.
 Әл-Фараби